Recordo da nosa historia non tan distante, lembremos que fomos un pobo
emigrante e téñamolo presente nas nosas relaciones cos inmigrantes que residen no
noso país…
por abc
Nacido nun faro do fin do mundo (Cabo Vilán)
e testemuña dun mundo desaparecido, Manuel Ferrol, un dos poucos fotógrafos ó
que Franco dedicou unha fotografía (e o único que conseguiu as fotos dos
cásquellos de bala con que mataron a un dos oficiais do Santa María secuestrado
polo mítico comandante Galvao), algunhas rúas levan seu nome en Galiza e é que
Manuel Ferrol tivo unha vida moi interesante, da que se podería facer unha
película, observou o duro traballo da súa familia e como il mesmo
conta “mi infancia, inmersa en la natureza,
quizás contribuyese a mi mirada a través de la cámara sin yo saberlo”, o
feito de vivir nun faro preto do mar farao espectador directo de numerosos sucesos.
Por exemplo, cando tan só tiña 12 años, presenza en moitas ocasións os corpos dos
“paseados” do 1936, tamén conta como lle impresionaban os cadáveres dos naufraxios
que ían parar á costa, feitos que aportarían a vida unha mirada sensible que máis
tarde verase reflectida nas súas imaxes testemuña de
grandes acontecementos históricos, algúns deles moi tráxicos como a Guerra
civil ou a emigración galega… Pero pasou á historia polo segundo máxico no que
captou a imaxe máis universal do éxodo Galego. Esa foto (que en 2007 cumpriu
medio século e inmortalizou cen anos de dor en Galicia) ten dado a volta ó
mundo e converteuse na icona universal da emigración e do porto de A Coruña,
unha das portas galegas á aventura transoceánica do século XX.
Con vinticinco anos
trasladase A Coruña fai estudos na Escola de Náutica, carreira que abandona
pola paixón, a fotografía.
Aínda mozo abre o seu
primeiro estudo de fotografía en Betanzos, dedicándose nun primeiro momento a facer
retratos de nenos a domicilio, posteriormente trasladarase a Ferrol, conseguindo
cada vez encargos e traballos máis transcendentes.
En 1955 regresa A
Coruña e a partir deste momento consigue traballar para numerosos xornais como La Gaceta Ilustrada, Arriba… e incluso
formará parte do equipo técnico en algunha película.
A pesar de todos estes
traballos, un encargo será fundamental para o recoñecemento a nivel
internacional da súa obra: en 1957 encárganlle documentar o embarque dos
emigrantes galegos na estación Marítima de A Coruña, onde
agora se alza o novo Pazo de Congresos, aquí realiza a súa famosa serie Emigración que dará a volta o mundo. A fotografía
máis famosa, a imaxe daquel pai e fillo esnaquizados pola dor que Manuel Ferrol
retratou aquel 27 de novembro do 1957 é o mellor exemplo do sufrimento e a
tristura que produce a emigración, nun momento no que un de cada tres galegos
tiña que marchar. Na imaxe vemos un pai que abraza a seu fillo, chorando abatidos
o ver á muller deste e irmáns partir, esta imaxe convertese nunha icona da
emigración. Por certo, en ocasións reprodúcese eliminando dela ó cura da dereita,
suponse que para suprimir unha referencia relixiosa non desexada. Foi feita
nunha época tráxica, cando a falta de horizontes empurraron ós galegos a deixar
atrás a súa casa, e para o fotógrafo coruñés "máis cá un Pulitzer". Levouna Isaac Díaz
Pardo (segundo contou il mesmo en La Voz de Galicia) a Luís Seoane quen a
publicou en xuño do 1958 en “Galicia
emigrante”. Oito anos despois publicábase en “Galicia hoy” (Cuadernos de Ruedo Ibérico) xunto outras seis do
mesmo reportaxe, e comezou a converterse nunha icona (e denuncia) da emigración
galega. Manuel Ferrol coñecería ós protagonistas desta famosa
imaxe, moitos anos despois.
Unha época miserable en máis dun sentido. “Yo viajé en algunas ocasiones a bordo del
trasatlántico Juan de Garay desde Coruña a Vigo, última escala antes de la
travesía a América (contaba Ferrol pouco antes de morrer)
y en cuanto el muelle se perdía de vista, todos desaparecían y se hacía un
silencio sepulcral. Parecía un barco fantasma. Pero podía ser peor. A muchos de
estos pobres emigrantes, que salían por primera vez de su remota aldea, los
timaban sin piedad: los tenían toda la noche dando vueltas por la ría de Vigo y
los bajaban por la mañana en Cangas, diciéndoles que estaban en América”.
As fotografías que Manuel Ferrol fixo en
novembro do 1957 ós emigrantes que embarcaron no Juan de Garay recorreron as
principais galerías do mundo. “No siempre
con mi nombre (queixábase amargamente Manuel Ferrol). El escritor Blanco Amor las firmó en Buenos Aires como suyas”.
Pese a celebridade, o fotógrafo coruñés non percibiu unha soa peseta polos
dereitos de autor ata os anos 80, cando os investigadores galegos Suárez Canal
e Manuel Sendón as recolleron nun libro histórico. As súas fotografías producen
sentimentos, trasládannos a diferentes momentos da historia de España, e non
deixan indiferente a ninguén, de feito, outra serie das súas fotografías tamén
sobre a emigración, é tanto o impacto, que inspirou o malogrado cineasta galego
Chano Piñeiro coas películas Sempre Xonxa
(rodada en Valdeorras) e Mamasunción.
Chano coñecía a historia dunha señora de Buño que se volveu louca despois de anos
e anos agardando a seu noivo que partiu mozo para América prometéndolle volver.
Cada mañá sentábase na lumieira da porta a esperalo. Manuel Ferrol fotografouna
fai moito tempo, cando tiña 66 anos.
Todas estas series fan que Manuel Ferrol comece a labrase
un nome no mundo da fotografía e no 1958 vaise a estudar fotografía no Hamburger Photo Schule, e ó ano seguinte
consegue ser nomeado correspondente da TVE.
No 1965 conseguirá
mediante unha oposición un posto no NO-DO, isto aínda fará medrar máis as
anécdotas que envolven a súa biografía, como reporteiro da vida social da
época, conseguindo retratar no ámbito máis cércano da vida de Franco en Galiza.
A personalidade, talento
e técnica fan que Manuel Ferrol sexa o único fotógrafo galego que aparece na
famosa Historia da Fotografía de Beaumont
Newhall. A fotografía sobre a emigración deu volta ó mundo nunha selección
dos mellores fotógrafos xunto a nomes como Robert Capa ou Cartier-Bresson.
Manuel Ferrol finou no
2003 a posterioridade recibiu numerosos premios e medallas pola súa traxectoria,
a súa obra séguenos emocionando, as súas imaxes quedan gravadas na memoria e
acompañan sempre recordando este marabilloso fotógrafo que nunca se sentiu
artista pero que estaba moi orgulloso de definirse reporteiro. O 25 de xullo do 2003, o
presidente da Xunta Manuel Fraga Iribarne imponlle a titulo póstumo a medalla
de bronce de Galicia, medalla de "Os bos e xenerosos".
Os protagonistas da célebre foto (Xan Calo,
recentemente falecido, e seu fillo Xurxo, que despedían no 1957 no porto
coruñés á nai e dous irmáns) viviron sempre en Fisterra, rodeados nos
últimos tempos dun certo resentimento contra o autor da famosa imaxe.
“Alguien les dijo que yo me había hecho
millonario con las fotos y me mandaron un abogado (contaba Manuel Ferrol). Es increíble”. O certo é que o
polifacético Antón Reixa reuniunos co fotógrafo cós inmortalizou a finais dos
80 nun programa da TVG ('Sitio distinto') o reencontro estivo constantemente
marcado pola tensión.
Ver:
http://www.laopinioncoruna.es/estaticos/domingo/20071028/domingo.html
Ningún comentario:
Publicar un comentario