por: abc
O 12 de Abril do 2011 morría Miroslav Tichý ós 84 anos.
Louco, anacoreta, introvertido, filósofo, excéntrico, provocador, artista,
xenio… moitos foron os adxectivos que atopamos o carón do seu nome. Hai algo de
fascinante nestes artistas que parecen xurdir da loucura. Moitas veces con
algún problema mental, viven en habitacións cheas de lixo e unha vida de
misterio, pero un bo día a súa obra revelase, esa obra producida a medias entre
o despropósito da loucura e os chispazos da xenialidade.
Miroslav
Tichy foi un
fotógrafo de historia e obra única entre os anos 60 ó 85 onde tomou milleiros
de fotos. Naceu na República Chequia estudou na Academia de Belas Artes de
Praga, pasou máis de tres décadas entrando e saíndo de prisións e
psiquiátricos, foi recluído durante quince anos pola súa suposta actitude disidente
logo do golpe de estado comunista en febreiro do 1948 na antiga Checoslovaquia,
unha vez demostrado que se trataba dun artista sen adhesións políticas
perigosas, -a sua razón foi estética, non política- foi liberado baixo unha soa
condición: non podería pintar un só lenzo. Il era un
vagabundo solitario entre a cotra e os bichos que carretaba, recollía lixo de todo tipo. Deixou os estudos, deixou todo. Viviu na máis absoluta
marxinalidade, considerado un indixente con problemas mentais. De unha timidez
extrema cunha mirada cálida e misteriosa sobre o xesto íntimo.
Unha vez “libre”
xa con longa barba e melena características descubriu a fotografía, chegando a
facer ata cen fotografías diarias, segundo din, a maioría as mulleres do seu
pobo natal Kyjov.
Este particular personaxe utilizaba cámaras fotográficas
caseiras feitas por il mesmo usando cuáquera cousa que atopara, cartón e
madeira aglomerada para o corpo, selando a entrada da luz con brea da que se
fai o asfaltado, rolos de papel hixiénico ou tubos plásticos de fontanería para
os obxectivos, gomas elásticas, lentes de gafas,
metal e cartón. O resultado é unha proba funcional de cá imprecisión e os erros poden ser
tan atractivos como a máis impresionante nitidez, estas
maquinas eran esperpentos pero o pesar de todo funcionaban.
Tichý revelaba as propias fotografías nunha ampliadora
fabricada ó igual cás cámaras, na súa propia casa con elementos “recuperados”, lentes feitas de
plexiglás dáballe forma con papel de lixa e pulía cunha mestura de pasta de
dentes e cinza de cigarros. Creando ademais rústicos marcos para as imaxes,
características ligando quizais có pictórico. Fotografías únicas e na maior
parte destruídas por il mesmo. Foi recoñecido como fotógrafo no 2004, e viviu
ata o final dos seus días preso da demencia en Kyjov. Viviu quince anos de
fama, e case setenta de soidade.
Outra
das súas cámaras feitas de "materiais recuperados"
No pobo era considerado máis un excéntrico cá outra cosa,
foi arrestado en varias ocasiós por sacar fotografías en piscinas publicas,
pero o final chegou a ser considerado como unha rareza máis do lugar. Algunhas
das mulleres fotografadas incluso posaban o enfrontarse ás cámaras improbables,
crendo quizais, que estas non funcionasen de verdade.
Segundo Tichý, só esas cámaras poden sumar ás fotos imperfeccións poéticas
para expresar o que se busca.
Hai algo estrañamente atractivo tanto nas súas fotos como nas
estrañas cámaras que constrúe. Certamente as fotos reflicten algo desta
filosofía, aínda ca inventiva é destacable, as mesmas non serían máis cá obra
dun pervertido cunha cámara normal. Pero artista e
capturas posúen case as mesmas características das cámaras coas que se toman,
son estrañas “rarezas” particulares
ademais de ter o aspecto de ter
vivido días mellores.
Imaxes obtidas na piscina, no mercado, nas rúas do seu
pobo, gran cantidade delas as agochadas e sempre... “Il non daba
importancia o seu traballo fotográfico. Considerábase ante todo pintor. Por iso
descoidaba, perdía, rompía seu material. As veces regalábao”, contaba Roman
Buxbaum, un antigo veciño e descubridor da potencialidade que encerraban as
imaxes deste curioso personaxe. “Polo
seu aspecto desaliñado, todos o consideraron un vagabundo, un demente. Sen
embargo, foi unha persoa sensible e culta. Fabricouse un mundo, no que se encerrou,
o cal estivo sempre cheo de libros: de filosofía, historia, poesía…, e de
óptica, o que lle servía para construír cámaras”.
Cámaras
feitas de "materiais recuperados"
Buxbaum, que vivía en Zurich, conseguiu
levarse (a pesar das reticencias de Tichý) fotografías do autor co fin de
mostralas en galerías. Pouco a pouco as imaxes do checo foron amosadas en
certames fotográficos, galerías e exposicións de boa parte de Europa, ás que
nunca acudiu Miroslav. Chegaron a ser moi cotizadas, superando en algún caso os
8.000 €, cifra probablemente superada logo da súa morte.
Historia curiosa a do fotógrafo?
artista? xenio? obtivo un éxito, quizás desmedido, o parecer sen desexalo,
aínda que nun reportaxe chamado “Tarzán xubilado”,
dicía qué “si queres ser famoso facendo algo tes que facelo peor que calquera
persoa no mundo”.
A pesar de que na súa obra traballa temas do movemento e
o contraste, teñen o encanto e o embruxo do imperfecto, do manual e hai unha
temática que se converte en obsesión. O tema principal na tarefa foron as
mulleres, a carga sensual da mirada deste voyeur, ladrón de momentos fugaces e
intranscendentes, fixo obra a partir dun único tema: rostros, cadeiras, pernas,
cus e peitos poboan imaxes, fotografías case borrosas a causa da técnica, pero
o mesmo tempo, ou por isto mesmo, de moita presenza, instantes roubados,
figuras case adiviñadas. Moitas destas fotografías foron feitas o través dunha
rexa. Esta rexa convertese en repetitivo, dándolle forza á idea de froita
prohibida, de pracer agochado.
Miroslav Tichý foi “descuberto” fai relativamente pouco,
pero foron feitas usando as cámaras dende 1950 e pode representar case
todo o que se podería cavilar acerca da nulidade no cambio da tecnoloxía
analóxica a dixital, así como a superficialidade/profundidade do evento
fotográfico.
Alguén fixo unha reflexión sobre
Miroslav Tichý: “(…) si yo me dedicara a fotografiar a las
chicas de la piscina de mi pueblo (o imágenes televisivas de mujeres desnudas)
seguramente acabaría en un psiquiátrico o en un juzgado, acusado de voyerismo.
¿Qué le convierte a él en genio: las fotos desenfocadas, el blanco y negro, la
cámara de latón, la barba, todo el conjunto…?”. Non teño respostas…
Deixo algunhas das fotografías do controvertido Miroslav Tichý…
Expuxo en prestixiosas institucións como: Centro Pompidou de París, International Center of Photography, de
Nova York, Bienal de Arte Contemporáneo
de Sevilla, a Künsthaus de
Zürich, Arndt de Berlín, galerías Ivorypress e Kewenig en Madrid e Palma
de Mallorca, ata a fecha, onde as exposicións seguen circulando.
Ningún comentario:
Publicar un comentario